Mars – Czerwona Planeta

Mars to jedna z dwunastu planet, które krążą wokół Słońca. Znajduje się ona pomiędzy Ziemią a Jowiszem. Jest nazywana Czerwoną Planetą ze względu na barwę skał, które ją stanowią. Powierzchnia Marsa pokryta jest wulkanami, kraterami i pustyniami. Wokół planety krąży 5 księżyców.

Mars – podstawowe informacje

Mars to czwarta planeta od Słońca i jest nam najbliższym kosmicznym sąsiadem. Jest to planeta czerwona, ponieważ jego powierzchnia pokryta jest tlenkami żelaza. Mars ma atmosferę, ale jest ona bardzo rzadka i słaba. Dlatego też na Marsie panują ekstremalne warunki pogodowe – w nocy temperatura może spaść do -153°C, a w dzień sięgać nawet +27°C. Mars jest mniejszy od Ziemi, ale większy od Merkurego i Wenus.

Średnica Marsa to około 6800 km, a masa to około 0,11 masy Ziemi. Za pomocą teleskopu można zauważyć na Marsie dwie duże czerwone plamy – to tzw. Półkulisty Pas Czerwonych (Red Spot Jr.) oraz Czerwony Pas (Great Red Spot). Kiedyś uważano, że na Marsie mogą istnieć formy życia, ale badania wykazały, że jest to mało prawdopodobne. Mimo to wciąż trwają poszukiwania dowodów na obecność życia na Marsie lub jego kiedyś istnienie. W tym celu wysłano na Marsa kilka sond kosmicznych, które przesyłają do Ziemi zdjęcia i dane. Warto wspomnieć, że na Marsie jest obecny Europejski Program Kosmiczny (Mars Express) oraz amerykański program Mars Science Laboratory (Curiosity).

Kiedy odkryto Marsa?

Mars to jeden z naszych sąsiadów w Układzie Słonecznym i od wieków fascynował ludzi. Pierwsze obserwacje Marsa datują się na IV wiek p.n.e., kiedy to grecki astronom Eudoksos z Aten ujrzał czerwonawy kolor planety i nazwał ją Aresem, imieniem greckiego boga wojny. W XIX wieku angielski astronom William Herschel przeprowadził dokładniejsze obserwacje i stwierdził, że Mars ma atmosferę, a jego powierzchnia jest pokryta rzekami i oazami. Kolejne badania przeprowadzili amerykańscy astronomowie Percival Lowell i Giovanni Schiaparelli. Lowell twierdził, że na Marsie istnieją inteligentne formy życia, które budują tam kanały transportujące wodę. Schiaparelli natomiast opisał struktury na powierzchni Marsa, które nazwał „mare” (morza) i „canali” (kanały). Jego obserwacje były tak dokładne, że podczas ich publikowania Lowell uznaje go za swojego mistrza.

Pierwsze próby bezpośredniego zbadania Marsa podjęli Rosjanie. W 1877 roku Mariusz Wiszniewski wynalazł pierwszy teleskop refrakcyjny, dzięki któremu można było oglądać powierzchnię Czerwonej Planety. W 1896 roku Konstantin Tsiolkovski stworzył pierwszy projekt rakiety kosmicznej, a w 1916 roku Aleksander Bogdanow opublikował pierwszy scenariusz lotu na Marsa. Niestety, ówczesna technika nie pozwalała jeszcze na realizację tych marzeń. Dopiero w 1930 roku amerykański astronom Carl Sagan stworzył pierwszy model atmosfery marsjańskiej, a w 1934 roku Wernher von Braun opracował pierwszy projekt rakiety kosmicznej. Pierwsze próby bezpośredniego zbadania Marsa podjęto dopiero w XXI wieku. W roku 2003 na Marsie lądowały pierwsze bezzałogowe sondy – amerykańska Spirit i Opportunity oraz europejska Beagle 2. Sonda Spirit spędziła na Marsie ponad 5 lat, a Opportunity prawie 10 lat. Obie sondy przeszły do historii jako najdłużej działające sondy marsjańskie. W 2012 roku na Marsa wysłano kolejną sondę – Curiosity – która bada powierzchnię Czerwonej Planety do dziś.

Czy na Marsie jest woda?

„Czy na Marsie jest woda?” – to pytanie, które naukowcy zadają sobie od wielu lat. Obecnie wiemy już, że na pewno była ona tam obecna w przeszłości, ale czy jest tam teraz? Naukowcy są coraz bliżej odpowiedzi na to pytanie. Wody na Marsie szukamy głównie na dwóch obszarach – pod powierzchnią i w atmosferze. Pierwsze badania wskazywały, że pod powierzchnią Marsa może się znajdować nawet do 10% wody (w stosunku do całej objętości planety). Jednak późniejsze badania tej hipotezy wykazały, że jest ona bardzo mało prawdopodobna. Dlatego obecnie skupiamy się na poszukiwaniach wody w atmosferze. Wiemy już, że na Marsie jest para wodna, czyli H₂O. Ale czy to oznacza, że jest tam także ciekła woda?

Okazuje się, że tak! W 2018 roku naukowcy z NASA udowodnili, że na Marsie spada deszcz! Co więcej, deszcz ten ma bardzo nietypowy skład – jest to mieszanina soli kwasu sulfurousowego (H₂SO₄) i kwasu chlorowodorowego (HCl). Kwas sulfurousowy jest bardzo rzadki na Ziemi, ale ma go np. Saturn. Dlaczego więc akurat ta mieszanina? Naukowcy sądzą, że to może być spowodowane tym, że Mars jest mniejszy od Ziemi i ma mniejszą masę. Ma to istotne znaczenie dla tego, co dzieje się z parą wodną podczas kondensacji – czyli procesu tworzenia się kropel deszczu. Jednak czy to oznacza, że na Marsie można pić tę wodę? Niestety, naukowcy są zgodni, że nie. Kwas sulfurousowy jest bardzo toksyny i nie wiadomo, jakie byłoby jego działanie na człowieka. Dlatego póki co poszukiwania wody na Marsie koncentrują się na jej znalezieniu pod powierzchnią.

Ile dni trwa rok na Marsie?

Rok na Marsie to 687 dni. Jest to prawie dwukrotnie dłuższy niż rok na Ziemi, ponieważ orbita Marsa jest około 1,88 razy większa. Ponadto dni i noce na Marsie są dłuższe niż na Ziemi. Dzień trwa 24,6 godziny, a noc 39,5 godziny. Rok marsjański składa się z 12 miesięcy kalendarzowych, które są nieco dłuższe niż miesiące ziemskie. Pierwszy miesiąc roku marsjańskiego, trwa 31 dni. Pozostałe 11 miesięcy mają 30 lub 31 dni.

Ile trwa minuta na Marsie?

Minuta na Marsie jest dłuższa niż minuta na Ziemi. Trwa ona aż 1,03 sekundy. Czas na Marsie jest więc dłuższy niż czas na Ziemi. Dzieje się tak, ponieważ orbita Marsa jest dłuższa niż orbita Ziemi. Aby uzyskać dokładny czas, należy uwzględnić również ruch wahadłowy obu planet. Życie na Marsie byłoby więc wolniejsze niż życie na Ziemi. Każda minuta byłaby dłuższa, a dni i lata szybciej mijałyby. Czas na Marsie jest więc inny niż czas na Ziemi.

Księżyce Marsa – Deimos i Fobos

Polska nazwa Deimos została nadana przez Mikołaja Kopernika. Odkrył go 16 Marca 1564 roku. Deimos jest mniejszy od Fobosa i ma średnicę 12,4 km. Jest on prawie tak gładki jak Fobos, ale ma więcej kraterów. Największy krater ma średnicę 1,8 km. Fobos jest większy od Deimosa i ma średnicę 22 km. Jest on bardzo gładki, a na jego powierzchni nie ma kraterów. Fobos był pierwszym księżycem, który został odkryty przez człowieka. Nazwał go Asmus Carstens w 1801 roku.

Technologie i wyzwania misji na Marsa

Misje na Marsa wiążą się z wieloma wyzwaniami technologicznymi. Odległość od Ziemi, trudne warunki atmosferyczne i powierzchniowe, a także potrzeba autonomicznych systemów nawigacyjnych i komunikacyjnych to tylko niektóre z problemów, które muszą zostać rozwiązane. Technologie takie jak napędy jonowe, zaawansowane systemy lądowania i robotyka są kluczowe dla sukcesu tych misji.

Planowane misje na Marsa: NASA, ESA i inne agencje kosmiczne

W najbliższych latach planowane są liczne misje na Marsa. NASA kontynuuje swoje programy z misją Mars Sample Return, mającą na celu przywiezienie próbek z Marsa na Ziemię. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) współpracuje z Roskosmosem nad misją ExoMars, której celem jest poszukiwanie śladów życia. Chiny i Zjednoczone Emiraty Arabskie również planują swoje misje na Marsa.

Kolonizacja Marsa: Wizje i plany

Kolonizacja Marsa jest jednym z długoterminowych celów eksploracji kosmosu. Wizje takie jak te przedstawione przez SpaceX zakładają budowę stałych baz na Marsie, które mogłyby wspierać życie ludzkie. Wyzwania związane z kolonizacją obejmują zapewnienie odpowiednich warunków do życia, produkcję żywności, wody i energii oraz ochronę przed promieniowaniem kosmicznym.

Mars w kulturze popularnej

Mars od dawna jest obecny w kulturze popularnej. Od powieści H.G. Wellsa „Wojna światów” po filmy takie jak „Marsjanin” Ridleya Scotta, Mars inspiruje wyobraźnię ludzi na całym świecie. Literatura, filmy i gry komputerowe często eksplorują tematy związane z eksploracją i kolonizacją Marsa, co dodatkowo zwiększa zainteresowanie tą planetą.

Porównanie Marsa z Ziemią

Mars, mimo że jest znacznie mniej przyjazny dla życia niż Ziemia, pozostaje jednym z najważniejszych celów eksploracji kosmicznej. Jego badanie może dostarczyć kluczowych informacji o historii Układu Słonecznego, a także o możliwości istnienia życia poza Ziemią.

Źródła:

1. Mars – The Red Planet by Stuart Murray
2. Mars Direct: Space Exploration, the Red Planet, and the Human Future by Robert Zubrin
3. The Case for Mars: The Plan to Settle the Red Planet and Why We Must by Robert Zubrin
4. Red Mars by Kim Stanley Robinson
5. Mars: Our Future on the Red Planet by Leonard David and Ron Howard